Zasięg terytorialny programu
Cechą charakterystyczną, wyróżniającą Program Południowy Bałtyk, spośród innych programów współpracy transgranicznej był jego duży zasięg terytorialny, obejmujący regiony pięciu państw członkowskich Unii Europejskiej.
W skład Programu wchodziły następujące jednostki terytorialne na poziomie NUTS III:
- Polska - podregiony: szczeciński, koszaliński, słupski, gdański, Gdańsk – Gdynia – Sopot; Zgodnie z art. 21 Rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Nr 1080/2006 20% środków z EFRR przeznaczonych na programy mogło być wydatkowanych w obszarach przyległych do zasadniczego obszaru wsparcia. W polskiej części obszaru wsparcia w programie Południowy Bałtyk obszarem przyległym był podregion elbląski.
- Szwecja - regiony Kalmar, Blekinge, Skane oraz jako region przyległy: region Kronoberg;
- Dania - regionalny okręg Bornholm oraz jako obszar przyległy: Zealand;
- Litwa - region Kłajpeda oraz jako regiony przyległe: Taurage i Telsiai;
- Niemcy - następujące obszary landu Meklemburgia/Pomorze Przednie: Greifswald, Rostock, Stralsund, Wismar, Bad Doberan, Nordvorpommern, Nordwestmecklenburg, Ostvorpommern, Rügen, Uecker-Randow.
Priorytety programu
Program Południowy Bałtyk obejmował swoim zasięgiem zarówno „nowe”, jak i „stare” państwa członkowskie Unii Europejskiej, między którymi występowały znaczne dysproporcje w poziomie rozwoju społeczno-ospodarczego. Pomoc udzielana w ramach Programu koncentrowała się na następujących priorytetach współpracy:
Priorytet 1. Konkurencyjność gospodarcza
W ramach Priorytetu 1 wsparcie mogły otrzymać projekty z następujących kierunków działań:
- rozwój przedsiębiorczości
- Wsparcie ukierunkowane było m.in. na wzmocnienie powiązań i platformy współpracy pomiędzy MŚP obszaru Południowego Bałtyku, wspieranie i rozpowszechnianie innowacyjności oraz działań i rozwiązań promujących koncepcję triple helix (współpraca biznesu, nauki i administracji publicznej).
- integracja szkolnictwa wyższego i rynków pracy
- Wspieranie działań instytucji i organizacji rynku pracy oraz ośrodków edukacyjnych mających na celu zwiększenie mobilności mieszkańców regionów objętych współpracą, przeciwdziałanie negatywnym procesom mającym miejsce na rynkach pracy (bezrobocie młodych ludzi, drenaż mózgów, dyskryminacja pewnych grup wiekowych, itp.), a także dostosowanie do zmieniających się potrzeb zintegrowanego rynku pracy. Dodatkowo działania mające na celu wdrażanie praktycznych rozwiązań zwiększających dostępność do centrów edukacyjnych oraz nowoczesnych form kształcenia, a także przygotowywanie programów treningowych dla MŚP dotyczących działań na transgranicznym rynku pracy, podniesienia ich zdolności komunikacyjnych i kompetencji międzykulturowych.
- dostępność transportowa
- Przygotowanie studiów wykonalności przedsięwzięć mających na celu likwidację „wąskich gardeł” w transporcie w obszarze Południowego Bałtyku, dodatkowo wspólne działania ukierunkowane na poprawę jakości połączeń transportowych i tworzenie nowych, a także przedstawienie propozycji praktycznych rozwiązań służących podniesieniu jakości oraz trwałości środków transportu pasażerskiego w regionie. Wszystkie działania w zakresie poprawy jakości i dostępności transportowej miały opierać się na rozwiązaniach przyjaznych dla środowiska.
Priorytet 2. Atrakcyjność oraz wspólna tożsamość
W ramach Priorytetu 2 wsparcie przewidziano dla projektów z następujących kierunków działań:
- zarządzanie środowiskiem Morza Bałtyckiego
- Przygotowanie i wdrażanie pilotażowych projektów na małą skalę z zakresu nowoczesnego gospodarowania zasobami wodnymi oraz zarządzania odpadami. Wspólne działania transgraniczne, zwiększające lokalną i regionalną zdolność reagowania i zapobiegania klęskom naturalnym i środowiskowym w obszarze Południowego Bałtyku, w tym stworzenie transgranicznego systemu zarządzania ryzykiem. Współpraca władz lokalnych i regionalnych w zakresie planowania lokalnego w sytuacjach kryzysowych, a także rozwój strategii i metod realizacji Strategii Zintegrowanego Zarządzania Strefami Nadbrzeżnymi i Planowania Przestrzennego Obszarów Morskich.
- oszczędzanie energii i energia odnawialna
- Wymiana wiedzy i doświadczeń oraz przygotowanie i wdrażanie wspólnych planów działania na temat odnawialnych źródeł energii i możliwości jej oszczędzania, a także promocja tego typu działań takich akcji na szerszą skalę. Przygotowanie pilotażowych projektów na małą skalę z zakresu odnawialnych źródeł energii.
- zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych oraz dziedzictwa kulturowego dla rozwoju regionalnego
- Rozwój transgranicznych strategii ochrony i wykorzystania zasobów naturalnych i dziedzictwa kulturowego oraz przygotowanie i wdrażanie pilotażowych projektów na małą skalę z zakresu infrastruktury turystycznej w obszarze Południowego Bałtyku, a także tworzenie i promocja wspólnych produktów turystycznych (np. transgraniczne szlaki tematyczne) oraz wymiana wiedzy i promocja Europejskiego Systemy Ekozarządzania i Audytu. Ponadto wspólna promocja obszaru PB jako regionu turystycznego, a także rozpowszechnianie praktyk w zakresie zapewnienia równego dostępu do ofert turystycznych.
- inicjatywy społeczności lokalnych
- Wspólne przedsięwzięcia angażujące lokalne społeczności, instytucje i struktury administracyjne, media oraz organizacje pozarządowe, młodzież. Organizacja konferencji, seminariów i wizyt studyjnych, które miały na celu wymianę doświadczeń i dobrych praktyk (np. w dziedzinie polityki młodzieży, ochrony środowiska, dziedzictw kulturowego, itd.). Pomoc przeznaczona była na tworzenie trwałych więzi współpracy organizacji pozarządowych w różnym zakresie (np. rozwój społeczności lokalnych, opieka socjalna i zdrowotna, itp.), a także przygotowanie i organizację transgranicznych wydarzeń sportowych i kulturalnych z długoterminową perspektywą oraz realizację innowacyjnych projektów pilotażowych np. wymiana dobrych praktyk, promocja idei równouprawnienia płci, itp.
Priorytet 3. Pomoc techniczna
W ramach tego priorytetu wspierane były działania zapewniające skuteczne zarządzanie i wdrażanie Programu oraz działania promocyjno-informacyjne. Dodatkowo środki Priorytetu 3 przeznaczone były na przygotowanie, ocenę i monitoring projektów, wydatki związane z organizacją posiedzeń Komitetów Monitorującego i Sterującego, sporządzenie analiz, ewaluacji, tłumaczeń dokumentów, itp.
Budżet programu
Całkowity budżet programu na lata 2007-2013 wynosił 75 342 210 Euro, w tym środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 60 735 659 Euro.
Wysokość dofinansowania projektów
Ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego polscy, litewscy oraz niemieccy partnerzy mogli uzyskać dofinansowanie w wysokości do 85 proc. kosztów kwalifikowalnych projektu, natomiast partnerzy ze Szwecji i Danii do 75 proc.
Potencjalni Beneficjenci
Przykładowi potencjalni beneficjenci Programu Południowy Bałtyk to:
- władze regionalne i lokalne oraz ich związki i stowarzyszenia;
- organizacje pozarządowe, stowarzyszenia;
- szkoły, uniwersytety i instytucje prowadzące działalność edukacyjną lub badawczą, jednostki badawczo-naukowe,
- instytucje wspierające/ promujące zrównoważony rozwój, innowacyjność oraz przedsiębiorczość.